THE ADVENT OF CHRISTMAS
JESUH SUAH LUNGDAM PAWI#
Pum
Khan Pau
Kristian
kumsim dan ah December kha pen khatawp ahih bangin hih kha i tun simin I lungsim
ah hun khat a zo ding bangin kingaihsutna hong om hi. Kum khat sung tawntung I
nasepna, pilna zonna leh kizatnate a kuitung bangin I kikoih hi. Lokho mite in
kum khat I khawh annte kikaikhawm khinin ki-awllen a, sangnaupangte in zong kum
khat a sinte laivuanin man khin hi. Sumbawl mite adingin awllen cih a om theih
taktak loh hangin kumpi nasemte in zong December kha pen hun awl ngah sawm hamtang
ciat uh hi. Nidanga khuata ah om hunlai bang lo-in tuhun ciangin innkuan khat
zong mun leh gam tampi ah kikhenta ihih manin khatawp pen I khua I inn ah
kituahkhopna in mi tampi in kizang thei hi.
Ahizongin, December
kha pen awllen hun bek na hi zenzen lo hi. Tua sanga thupi zaw tham pen
Khristiante adingin Lungdam Bawl/Pawi hun ahi hi. Tua ahih manin awllen hun
tawh kituakin Lungdam Pawi zang dingin khualgama om gamvakte, sumbawlte,
sangkahte, zumnasemte, galkapte ahi thei bangbang inn ah ciahin, inn omte’n
zong a nuam thei pena Jesuh suah pawi zat dan ding ngaihsunin i hunte i mawk
zat nawnloh hun ahi hi.
Naupangte adingin hih
hun pen a tuampi khat hi. Phalbi tungin khua votta ahih manin puanlum, puanthak
neih hun, ciin amau ciamteh ding hi.
December kha pen
Khris hong pai kha (the advent of Christ) ciin thu leh la leh nopbawlna tuamtuam
tawh kizanga, Lungdam Pawi hun a tun taktak ma nangawnin kimaleep hi. December
25 pen a maan pen ahih loh hangin mi tampi in Jesuh suah Lungdam Pawi in kizang
ahih manin tua tawh kisai theihhuai pawlkhat kikum ni.
Khris-Mas Gift: Rome
mite in December 17-24 pen Saturnalia Pawi in zang uh a, tua hun sungin
deihsakna van kipia uh hi. Kristiante in Khrismas/Lungdam Pawi cianga van
kipiak i zat pen tua pana kila hidingin ki um hi.
Khris-Mas Tree: Khrismas
cianga sing hing hoih nono leh paak kilawm leh meitaang hoih nono tawh inn zep,
biakinn zep a kizang pen Rome mite i zat mah pana kila hi. Mi pawlkhat in
Khrismas Sing pen German gama Mikang missionary Boniface i pat hi ci uh a,
pawlkhat in bel Martin Luther pat masak hidingin um hi.
Santa Claus: Asia
minor a bishop St. Nicholas in deihsakna tawh mite letsong pia pahpah ahih
manin Santa Claus pen ama min kitom lak hi, kici hi. Tu-in Santa Claus a kigen
ciangin deihsakna letsong pia/hawm gennopna hipha deuh hi.
Jesuh Judah Kumpi’ Suan Mah Hiam?
Laisiangtho sungah Jesuh khanggui a kan nih om a, Matthai leh
Luka hi. Amaute sutna panin Jesuh pen Kumpi David Tokhom a luah thei ding mah hi
hiam? cih kan ni. Lungdamna Thu Matthai a gelh siahdongpa Matthai (Jesuh
nungzui )in Judah mite pen khanggui kan mi ahih lam tel ahih manin a laibu
sungah Jesuh pen Kumpi David Tokhom a luah thei ding mah ahihna Jesuh pa Joseph
khanggui panin limtakin sut ngekngek hi. (Mathai 1:1-16) Aman a sutna panin
Jesuh pen ngeina leh dan tawh kituakin zong Kumpi David suan taktak ahih manin
Kumpi tokhom a luah thei ding mah hi, ciin Judah mite muanlahnate hilhcian hi. Tua
mah bangin Luka in Mary pa’ (Joseph sunghpa)khanggui lampanin sut hi. Luka in
Mary lampan a kan ciangin Jesuh pen David suan mah hi veve hi,ci hi.(Luka
3:23-38) Anu lam ahi-a a pa’ lampan ahizongin Luka leh Matthai sutna i et
ciangin Jesuh Kumpi’ suan ahihna kitel khiallo ahih manin, a hong suak ding
naungek pen naungek ngeina bangin ngaihsun loin Leitung Vantung Kumpi’ tapa
taktaka i ngaihsuta zahtakna tawh muakin I biak ding thupi hi. Johan 3:16
sungah hih naungek hong kisawlna HANG kigelh hi. Pasian leh mihingte’ kikhenna a
zomkik (kimat kiksak) dinga itna sangpenpen tawh hong kipia naungek hi.
Bangci bangin na
zang ding hiam?
Kumpi Jesuh suah Lungdam Pawi i zat laitakin gualnopna, ci leh
sa’ deihna, leh nek leh tak bek tawh i zat leh i zangkhial ding hi. Khangno
tampi tak in Party bawlna, nungak-tangval thangtatna, khamtheih guihtheihte bek
tawh zangin i zang khial zel uh hi. Ahizongin tutungin Kumpi’ tapa taktak
ahihna tel kawmin lungsim tak tawh hih pawi i zata i lungsim Kumpi dinga i
suahsak ding I hanciam hunta hi. France gamuk ngeipa Napoleon in: “Kaiser,
Alexander leh keima nasepte ka ngaihsut ciangin thupi mahmah napi’n huih let
mang bangin tomno kalin beipaha, ahizongin Judah mi Jesuh nasepna in mi
khempeuh leh gam khempeuh zel hi. Tua ahih manin leitungah Jesuh tawh teh theih
ding mihing omlo hi. Kote’n thatang tawh gam zapi ukin a sawtloin bei kik paha,
ahihzongin Jesuh in itna tawh gam zapi la-in mi tampi lungsim zo a ama adingin tampitak
mah in a nuntakna uh sum ngam uh hi,” ci hi.(Who is Jesus Christ?-
Sailas C Nair). Kei kum 13 ka phakma in Lungdam Pawi pen sa neek pawi, van thak
leh puanthak neih hunin ka ngaihsuna, kum 20 ka phakmain lawm leh gual tawh
vakthapna, gualnopna leh kiphatsakna hunin ka zanga, kum 25 ka phakmain khangno
lungsim utna bek tawh ka zang hi. Ahizongin kum 25 ka val ciangin biakpiakna,
leenkhopna, leh biakna vaiin ka ngaihsun hi. Kum 30 ka cin ciangin bel Topa’
hong itna phawk kikna hunin ka zang hi. Lungdam Pawi nang bangci bangin na zang
ding hiam? Jesuh i lungsimah Kumpi a suahna LUNGDAMNA PAWI in i zat theih tek na
dingin Topa’n thupha hong pia hen.
#Hih
thului pen Shillong pana kisuah Laizom vol 1, 5 Dec. 2006 ah kisuah hi.
Comments