KA LAISIMNA LAMPI

Ka Laisimna Lampi
Dr Pum Khan Pau

Pasian in ka pianma nagawnin ka nuntakna paidan ding hong geel kholhsak khin hi; ahih hangin ke’n Ama hong koihsak nate ka thei kei hi. Ka Pa (Nok Swan Lian) leh ka Nu (Zen Khan Vung) in tapa guk (6) leh tanu khat (1) a neih lakpan a nihna kei pen nt 24 March 1974 in Lanva khua ah ka piang hi. Ka nu in lai gina takin a sim loh hangin ka pa pen Zomite lakah MA zo masa pawl khat ahi hi. Tua banga laisiam masa ahih theihna hang khat pen ka Pu’ deihsakna hang hi. Ka Pu in Zotlang panin a tate’ laisimna ding khualna tawh Lamka zaang na zuan hi. Tua mah bangin ka pa in ko a tate lai hong deihsakin a neihlohpi mah nangawnin saang hong kahsakin pilna hong zongsak hi. “Lawhcinna khatpeuh a kipatna neucik hi”, a kicih bangin bangmah lo pan hong kipattah ahih hangin Pasian hehpihna tawh ka laisimna ah tu-in Doctor of Philosophy (PhD) History subject ka ngah theihna dinga Topa’ hong totpih nasa ka lampi hih bangin kong gelh hi. Tua lampi zuihna ah “Van leh lei a bawl Topa kiang panin keimah huhna hong pai hi”.(Late 121:1-2)

Saangkah cilna: Nursey-Class X
Ka theih khialh kei leh Nursery-Cl-I Tangnuam Model High School ah ka kah hi. Cl-II &III Lanva Model High School (Tangnuam Model High School Lanva ah kisuan) ah ka kah hi. Cl-III kum nih ka sim hi. Cl-IV-X Jawaharlal Nehru Model High School, Lamka ah kahin kum 1990 in taan sawm (Cl-X) 3rd division ah ka zo hi. Tua kumin ka U Mang in zong zo hi(amah kumkhat na kia hi). PU sim ding kapa’n hong deihsak hangin admission na ding sum nangawn neilo ka hih manun haksa ka sa mahmah uh hi. Ahizongin Topa hehpihna hangin ka gang T K Muana, Senior Lecturer Lamka College (Tu-in Dr T K Muana, Principal, Lamka College) in admission hong bawlsaka, ka U Mang tawh college ka zom thei uh hi. 1992 in PU Arts 3rd division mah tawh ka zo tuak thei uh hi. Tua hun laitakin ka pa in nasep kician neiloin politics buaipiha, Churachandpur District Congress Committee ah President semin tua kawmin Paakmual gam(India leh Kawlgamgi) ah nasep zong thuah hi. Tua ahih manin college kah tawh Paakmual ah singtang nasep ka thuah khawm uh hi. Khangno naupang lungsim tawh ut lopipiin singtang dawnah sang khak simin ka nu/pate tawh nasem dingin ka pai zel uh hi. Singtang ah siinglei, bekan lei cih bang ka bawl uh a, tua banah kanglo zong ka bawl thei uh hi. Tu-in ka ngaihsut kik ciangin ka khan laitaka na haksa ka pa’n hong sinsak pen leitung siatna pan suahtakna ahih banah nuntakna haksa a kisinsa hong suaksak na hi zawsop hi.

Saangsia Sep Kipan
PU ka exam zawh ciangin U Dimboih (Gangpimual) in amau khua-a Children Brighter’s School (Cl-VI) ah sangsia dingin hong hanthawna kei zong interview ka neih leh hong la lo uh hi. Ahizongin a kila pen in zomtheilo ahih manin kei hong sam kik uh a, tua kumin sangsia ka sem hi. Khasum Rs.400/- ka saanga, khasum ka saan masak na pen ahih manin ka lungkim veve hi. Pasian hehpihna tawh kum thum sung sangsia ka sep sungin Assistant Headmaster dong ka tung man hi. Khasum zong Rs.600/-ka saang man hi.


College Kah: BA Zo, sangsia sem kik
Lamka College ah BA sim kawma sangsia sem ka hih manin Ist leh 2nd year te class ka kah ngei loh hangin third year beek kah ta le’ng cih ngaihsutna tawh kum 1995 in sangsia khawlin college ka kah hi. Ka mangnglih loh khat pen BA 2nd yr ka sim lain Paakmual ah bekan lo hong(hung) kawmin lo buukah ka laisim ka thei gige hi. BA History honours la ka hih manin lai limtak simin 1st division ngah sawm ding ka hanciam mahmah hi. Final ka exam zawh ciangin result ngak kawm ciin Hill Model High School, Singngat ah sangsia ka siauh leh ka ngaha, 1996 February kha pan June kha dong ka sem hi. Tu’n bel khasum Rs.1200(matriculate post) ka sang hi. BA result hong suah ciangin History Honours 2nd division ah zo-in 51.7 percent ka ngah hi. Ka lungdam mahmah veve hi. Ka pa zong a tate’ lakpan BA honours ngah masapen ciin a lungdam’ mahmah hangin ka result a theih niin kuamah’n na theihpih meello ahih manin kuamah’n hong lungdampih kei ci kha liang hi.

Nuntak haksatna hangin ka U Mang a laisim khawl: Pasian geelna hi
Ahizongin nuntakna haksat luat manin ka U Mang in BA zong zo manlo-in ‘lai i simsim hangin sum i neih kei leh phatuam kei’ ciin BA 2nd year a sim kumin galkap kilak hi. Army Nursing Assistant 2/3 vei a kilah zawh ciangin hong ngaha, zom thei pah hi. Tua kum pen 1984 hi. Tua hun sawngtengin ka U Mang in Paakmual ah annkam luum ciingin na nakpitakin sema, sum zong tawmtawm hong lam thei sam napi’n ka innsung nuntakna uh ka genthei mahmah veve uh hi. Tua banah Moreh ah zinin sum bawl bang zong kisin thei zel hi. Cimawh haksa mahmah ka hih manun antang bang zong ka pa’n DC kiangah civil supply ngen zelin kumpi buh (control buh kicite) Tuibuang FCI panin a man tawm deuhin ka lei zel uh hi. Tua nangawn kikham zolo dekdek hi. Hih bangpi mahin Pasian in hong nusia tuan hetloin ka lampi ding hong honsak toto hi.

MA Simna
Ka pa’n laisim maban zop ding hong deihsak lua ahih manin kei zong maban zopna dingin Manipur University ah MA sinna ding admission test ka kihel leh Pasian hehpihna tawh ka cing hi. Tua ahih manin Hill Model ka sepna nusia kikin August 1996 pawlin MA sin dingin Phai (Imphal) ah ka paisuk hi. Omna ding kician om nailo ahih manin ka U Niangboi leh a pasal Wangoi a sangsia sem beel dingin ka pa’n hong kha-a, Rs. 500 hong nusiatin tua tawh MA sin ka kipan hi. Wangoi panin Manipur University, Canchipur pen KM 15 khawng hi-a nisimin bus tawh ka pai zel hi. Ka U Niangte’n amau kiangah om man sum bangmah hong ngenlo-in ka kisapna ah sum tawh hong huh zel zaw ahih manin tawlkhat sung amau inn pansanin sangkah thei ka suak hi. 1997 ciangin U Niangte Lamka lamah kisuan ahih manin kei zong U Nang Thian Kham te inn Lamphel ah ka kisuan leuleu hi. Amau inn pansanin tawlkhat ka kah khit ciangin Hostel ah mi khat minin om theihna ding hong om a, kei zong ka om pah hi. U Kham te’n ka om sungin ka mangngilh theihloh khat pen, sangkah ka ciah ciangin Nagamapal panin Lamphel tan Rickshaw tawh Rs 5 in kitung thei napi’n tua ding nangawn sum neilo ka hih manin ka khe mah tawh ka pai ngekngek hi. U Dimboih in zong bahara ding hong piak hun tam veipi om hi. Hostel ka lut ciangin ka roommate pen meitei Christian khat na hi zenzen ahih manin tua tawh tawlkhat ka om uh a, thungetna zong ka neihkhop hun uh om hi. Tua ciangin kisuanin Thangmawi Vaiphei (Maths) tawh ka om khawm kik hi. Ka hih theih bangin nitak ciangin innkhum tung (terrace) ah kahto-in Lamka lam nga-in thungetna ka nei zela, ka khitui a luan hun tam mahmah hi.

Khat vei Lamka lam buai tuung lai-in sum Rs. 10 bek ka nei hi. Tua laitakin Sia Lang Khawn Gin( CBA) hong pai-in ka pa’ sum hong khak hong pia zenzen hi. MA Previous examna ah Pasian hehpihna tawh mark 66.8% ka ngah hi. Ka siate’n hong genna panin kei mark a tampen hihtuak ahih manin re-evaluation ka bawlsak hang phatuamlo hi. Tua ahih manin meiteite kideihsakna hangin kei khatna ding kimlai ahizolo bangin ka ngaihsun hi. MA Final ka hih kumin single room ka ngah hi. Khuppu Cl-X exam ding tawlkhat ka ompih a, Langno zong tawm vei sung hong om ngei hi. Ka nu leh ka pa zong hostel ah hong hawh kha hi. Topa’ hehpihna hangin kei zong lai ka hanciam mahmah hi. Nikhatin nai 7/8 sung bang lai ka sim hi. Tua ahih manin MA result ka ngah ciangin 66.4% ngahin 1st class 3rd position in ka pang hi. Keima upna ah Previous ah deidanna om loin maantakin hong kibawlsak leh topper ka hih ding ka kilamen hi. Ahizongin hihte khempeuh Topa’ deihna banga piang hizaw ahih manin ka lungdam veve hi. Sum leh pai haksatna tampi a om hangin MA a bul pan a zawh dong ka sim theihna dingin Topa’n ka U Mang galkap na lutsak khol hi, ciin ka ngaihsuna ka lungdam mahmah hi. Topa’n ka lampi ding hong sialkholhsak hi. Result a suah khit ciangin August 11, 1999 in ka pate’n lungdamkohna pawi hong bawlsak uh hi. Lai zawhna hanga paakkhi ka oh masakna pen hi.

Inn pan zinkhia: Allahabad leh Delhi Ah
MA ka zawh ciangin ka pa’ hong deihsakna bangin Civil Service exam ding ciin ngaihsutna ka nei hi. Tua kawmkawmin UGC-JRF/NET ka exam hi. Hih pen MA ka zawhma nangawnin ka exam hi-a, 1998-99 X-mas zangloin hostel ah NET exam dingin ka om leh tua examna panin Lectureship ka ngah hi. 1999 June ka exam kika, December zong ka gang T K Muana te inntungah X-Mas zangloin exam dingin lai ka sim kik hi. A nih tuakin Lectureship mah ka ngah kik hi. 1999-2000 ciangin Allahabad Pant Hostel ah SC/ST Free Coaching ading interview dingin ka U Mang tawh December 31, 1999 in ka dingkhia uh hi. Jaklabanda(Assam) ka tun uh ciangin New Millenium dawnin mi na phe vengvung uh hi. Allahabad ka tun uh ciangin interview neiin tua zawh ciang ka U Mang in innlamah hong ciahsan kik hi. Amah tua laitak Lucknow ah posting hi-a, suty hong ciah laitak ahi hi. Pant hostel ah admission ka ngah ciangin lawmte Seikholen Haokip (tu-in Assistant Commandant hi) Delhi pan ong pai tawh ka om uh hi. Lalboi(ThongkhaklalZou, tu-in Asst Commandant) in kei hong beela, Khaipao Haokip(tu-in PO SBI) in Seineu bel in eimi li hostel ah ka om uh hi. Tua hun sungin Allahabad University ah NET ka exam kik hi. Prelims zong ka exam a ahizongin ka lawhcing kei hi. Delhi ah ka naupa Langno Private company nasemin om ahih manin July 10 in ama kiangah ka kisuan hi. Delhi ka om sungin JRF result hong suaka, U Tual Kam, Doordarshan Deptt. ah Assistant sem tawh UGC office ah ka va et uh leh JRF ka ngahna roll number ka mupah a, Topa hoihna ka mu hi. Tua akipanin kei zong Civil Service pen sum haksapi tawh hih teitei ding haksasa ka hih manin Scholarship ngah theihna ding kawmin Research hih kik dingin ngaihsutna ka nei hi. Ka pa’ deihna ahih masak loh hangin innsung sum leh paai haksatna hangin ahilo theilo hong suak hi. JNU ah M Phil entrance exam subject thumah ka piak leh khat ah ka lawhcinga ahizongin interview ah ka cing kei hi.

Shillong ah pai: PhD sin kipan
Tua kawm mahin North Eastern Hill University, Shillong ah PhD sinna ding ngetna ka khiat bangin interview ding sapna ka ngah hi. May 28, 2001 in Delhi panin Brahmaputra Mail meileeng tawh Guwahati zuanin kei bek ka pai hi. Meileeng reservation ngahlo ka hih manin Sikkim nupi nih in amau tutna ah hong tutpih uh a zan ciangin nupi khat tawh kilehngatin ka lum uh hi. Ka tutpihte New Jalpaiguri ah kum ahih manin tua panin tutna ka ngah hi. Guwahati sun tunin tua panin Bus tawh Shillong ka paito suak hi. Nongpoh a kici mun ka khen uh ciangin hong vot to pah hiaihiai-a guah hong zu sawnsawn ahih manin ka kipatna lam tawh tehin vot peuhmah hi. Ka pai masakna pen ahih manin Bus in Polo Ground tan ka tuang hi. Tua panin City bus tawh tuangin Police Bazaar ka paito-a tua panin Taxi tawh Alukudam ka pai hi. Alukudam tan ka tun dan pen Delhi-ah Pa Khup (Late Rev. Khup Za Go) i hong hilhna banga ka zuih ciangin a tung thei ka suak hi. A min ka zak leh theih ngei (aih hang’ muh ngei loh) om sun Pu T K Suan omna inn a zuat sawm ka hi hi. Alukudam Taxi khawlna ka tun ciangin Pu T K Suan inn ka phone (no. 2233779) leh naupangte’n hong dawnga ka omna ah hong la-in amau (Vungsen, Kimbawi, Huai Cing) tawh inn ka tung thei hi. Tuani pen May 30, 2001 ahi hi.

Ka PhD interview na ding lai pen Tg Khen Thang (Delhi-a ka innveengte ahi Pa Thian Khan Muan Assistant i innkuante) inn address-a ka piak ahih manin amah hong pai-in hong pia hi. Pu T K Suan inn ah tawlkhat ka om khit ciangin amau nupa zong na omlo uh ahih manin tua panin Nu Ciinno phone in amau inn ah Tg Muang (Kawlgam pan LST sin) in hong khasuk hi. Tua nitakin U Thang Khan Suan (hong nusia khin) in bawngkhe huanin ka ne uh hi. A zing ciang May 31 in Tg Go Za Mung in NEHU ah hong paipiha, lai tawh ka hihopih ngei Tg Hau Za Cin (R/S Chemistry, tu-in Dr Hau Za Cin) kiangah baang masa-in ka thumun History Deptt. ah interview dingin ka pai uh hi. Interview zawh ciangin ka ciahpah uh hi. Tua zan ka mangin tui sungah ngakuai ka khai leh ngasa lian sim khat ka khaikhia hi. Lametna ka nei pian pah hi.

Result suakpah nailo ding ahih ciang ciin kei zong a sawtloin innlam (Lamka lam) ka ciah hi. Inn ah tawlkhat ka om khit ciangin NEHU ka interview-na ah lawhcing cih thu U Nang Thian Kham, Excise and Income Inspector, Shillong a om in U Dimboih (a zi Imphal-a om) tungtawnin hong hilha, a sawtloin kei zong Shillong ka paikik vingveng hi. Tua tungin bel U Nang Thian Kham kiang, Rynzah ah ka tung hi. History Deptt. NEHU ah Ph D sin dingin June 25, 2001 in admission ka bawl hi. Rs. 735/- bek bei vanglak hi. University ah tualtel nailo ka hih manin ka vaite Tg Hau Za Cin in a hih theih zahin hong buaipih hi. Ka Supervisor ding Pasian kiangah ama deih mi hong piak ding ka nget bangin Professor senior mahmah khat Prof Imdad Hussain hong kipia hi. Tua bangin kalkhat bang ka om zawh ciangin Delhi ah ka vante la dingin ka paikik vingveng hi.


Delhi Pai Kik: Lawmte tawh Mangpha kikhak
Delhi-ah zong sawt om man nawnlo-in ka paikuan ciangin Delhi Zomi Christian Fellowship Youth Department sunga ka seppihte (tua laitak kei Chairman ka hi hi), Tg L Lam Khan Piang (tu-in Dr Lam Khan Piang, Lecturer Delhi), Tg David Vumlallian Zou (tulaitak Queens University, Belfast, UK ah PhD sin), Tg Kham Khan Suan (tu’n BHU ah Lecturer sem) leh committee member te tawh meeting ka nei uh a, maan zong ka kila khawm uh hi. Om thei nawnlo ding ka hih manin Youth Department Chairman panin ki-awngsutna lai zong ka pia hi. Tuabangin vai pawlkhat ka man ciangin ka naute, Langno leh Mungno (amau zong laisimna kician om thei nailo-in Pvt sepna peuh a sep laitak uh hi) in New Delhi Rly station ah ong kha uh a, August 16, 2001 in Delhi ka nusia kik hi. Guwahati ka tun ciangin bus tawh Shillong ka paito kik hi. Nongpoh panin Pu En Za Cin (tua hun lain ka theih loh, eimi a hihna tawh ka theih bek, tu-in ka Sungpa hi) hong tuanga, tukhawmlo-in zong ka kitam ho kei uh hi. Civil hospital ah ka kum khawm uha, ama’n a omna Alukudam zuanin ke’n Rynzah ka U Kham’ kiang ka zuan kik hi.

Hostel Lut
Tua bangin U Kham kiangah khat nih taangbang ka om zawh ciangin NEHU hostel ngahin September 8, 2001 in hostel admission ka bawla, Sohpet Bneng-A Research Hostel Room No. 5 ah ka om hi. U Kham in ama kiangah ka om sungin an leh tui hong vaak bek hilo-in ka paikhiat ding ciangin sum Rs. 500/- tak hong pia sawnsawn ahih manin ka lungdam mahmah hi.

Shillong ka tun cilin ZBC biakkikhopna ah ka kikhawmpah hi. I pau i ham tawh Pasian biakna ahih manin kihel hoihsa-in ka kihel hi. Pu T K Suan in hong introduce hi. Lamka lam leh Kawlgam mi vive na hi-a Mizogam mi zong sangnaupang tawm om hi. Pawlpi biak kikhopna pen nuam kasa lel hi. Tuabangin ka omna peuh panin nipini ciangin kikhawmin ka pai zel hi. Nipini khatvei sun kikhop bek om ahih manin vaiveng pahpah bilbel hi.

National Archive of India, Delhi Hawh
Ka research tawh kisai lai kisamte (material) kan dingin National Archive of India (India kumpi in British-te hunlai-a lai poimawhte a kepna), Delhi ah November 21, 2001 in ka pai hi. Christmas leh New Year zong ka zang suak hi. Unau Joint Fellowship in X-Mas leh New Year kizang khawm ahih manin lamakai bangin zong kava kihel thei hi. Ka naute Mungno leh Langno tawh U Tual Kam omna geiah inn saapin Archive ah kha nih sung vilvel nisim phialin phalbi khuavot nuaiah laisimin, Mikangte thuciamtehna lai leh thuluite kanin ka om hi. Archive sungah nikhat nai 8 sung bang laisim, laigelhin ka om ciangin research bawl taktak ka hih lam ka kiphawk hi. Hun ka ngah ciangin Pa Khup (Rev Khup Za Go) te inn ah hawh zelin research vai leh minam leh Pawlpi vai bang ka kikum thei zel uh hi. Tua hun sung mahin a tunga kigensa lawmte- Lam Piang, Sua Suan leh David- tawh zong ka kikhawl thei uh hi. Archive ka pai masak penpen bang lawmte David leh Vungh Za Mawi (JNU Research Scholar tuak) tawh ka pai uh hi. Tua zawh bel kei bek mah ka kuan ngekngek zel hi. Material tamkhop mahmah Xerox leh hand written copy tawh ka ngah khit ciangin January kha in Shillong ah ka ciah kik hi.

Synopsis Buaipih
Shillong ka tun kik ciangin typewriter tawh ka material khut gelhte ka khen ngeekngeek hi. Tua hun sungin ka synopsis zong ka buaipih hi. Pu T K Suan in Laptop computer khat nei ahih manin ama’n hong zangsakin tua tawh ka synopsis ka khen hi. Computer khoih siam nailo ka hih manin ka kisin kawmkawm hi. Synopsis ka submit zawh ciangin Department Research Committee in enin tua ciang School Board in en kika, hong sansakin May 21, 2002 in PhD registration No 640 hong kipia hi. Ka synopsis title ding ka siapa’n “The Chins and the British, 1835-1948” ci in hong ci-a tua pen a zang suak ka hi hi. Ka research pen Tedim Subdivision, Chin Hills area sung bek dinga ka ngiim masak ahih hangin ka siapa’ hong deihsakna bangin Chin Hills buppi ka hisak kik hi. Tua pen a nung ciangin a hoihzaw leh tangzaizaw na hi-a, ka lungdam hi.

Sanggamte Tawh Shillong ah om khawm
Kum 2002 in Cingbawi (ko unau pan a tumpen) in HSLC 1st Division tawh hong zo-a Ngaih Lian (ka Ni Man tanu) in zong 2nd ah zo ahih manin a nihun Shillong ah Class XI zom dingin June kha in hong pai uh hi. B K Bajoria School ah ka kahsak uh hi. Mungno leh Khuppu zong Shillongah om khop ding hoihsa ka hih manin tua kum mahin BA zom dingin Delhi a omna panun hong pai uh hi. Khuppu in Navy ah sepna ngah ahih manin August in Chilka ah training dingin Shillong pan kuan hi. November kha in Delhi ka pai kika, National Archive of India ah ka lai deihte kava la kik hi. Tua tungin ka naute om nawnlo uh (Mungno Shillongah BA sim ding hong pai, Langno innlam ciah) ahih manin U Tual Kam inn ah ka tung hi. Amah’n zong zi( U Niangbawi) neita ahih manin zi neithak khat tawh room khat sungah ka kikhum niloh uha, ka kisuang giauguau pian hi. Christmas leh kum thak Shillong ah ka delh kik hi.

Computer Nei
January 2003 in ka pu’ mualsuang phut dingin ka naute tawh innlam ka ciah hi. 25 January zingsangin ka pu’ mualsuang ka phut uh hi. Kalnih sung bang inn ka om khit ciangin naute tawh Shillong ka paikik pah uh hi. Shillong ka tun ciangin ka Siapa tawh ka kimu-a ‘tukumin na thesis submit sawm in hong ci-in’, kei zong hoih ngel mah ei, ciin ka hanciam pah hi. Hostel ka room ah Sia Suan Khan Thang in thungetna hong neihsak lam ka thei hi. July kha pawlin ka nu leh Sian Huai hong zin uha, kha khat val deuh hong om uh hi. September kha in Guwahati ah Mungno tawh ka pai uh a computer khat Rs. 41,000 in ka lei uh hi. Pasian in computer leina ding sum hong piak manin ka nuam mahmah hi. Cikmaha ko innkuan in a neih ngei nailoh van thak khat Topa’n hong pia hi. Tua zawh nungsang ka research nasepna hong nuamtuam peuhmahta hi.

Khualzin Kik:Aizawl & Kolkatta
Kum 2004 January khabulin Aizawlah ka pai hi. Mizoram University ah Lecturer interview ka kihel hi. Tribal Research Institute panin ka laibu deih pawlkhat zong ka lei hi. Ka thesis Chapter khatna ading lai kisamte zong dingin March 18 in Kolkatta ka pai hi. Mangbawi kiang Hindu hostel ah ka tung hi. Ni sawm val deuh ka om sungin National Library, West Bengal State Archive, leh Asiatic Society, SAI Sports complex, Buntain Theological College (Graduation service kikhawm) ka hawh hi. Mangbawi, Suan Sian Lal, Kap Sian Thang te in hong buaipih uh hi. Ka taam sungin Pa L P Tuang, Piangpi, Thang Za Mang leh Thangbawi te tawh zong ka kimu hi. Ka U Mang zong Barrackpore a om laitak ahih manin ka kimu uh a Rs. 1000/- ong hawm hi. Kolkatta ZCF ah ka om sung ka kikhawm hi. Ka birth day zong Hindu hostel ah thungetna tawh ka zang hi. March 31 in Shillong ciah kik dingin Mangbawi in Howrah station ah hong kha kik hi. Material pawlkhat ka puak theihpah om a, a dangte Mangbawite ka vaikhak hi. Amau zong na buaipih sakin a sawtloin hong khak pah uh hi.



NEHU Ah Thesis Ap
Ka thesis title pen material tawh kituakin kheel kul om ahih manin ka siapa’ hong hilhna bangin “The Chins and the British, 1835-1935” dingin Schol Board in June 23, 2004 in hong kheelsak kik hi. Kum 2004 sungin ka thesis first draft zo siangin ka siapa’ et dingin ka pia hi. Ka siapa’ hong genna bangin December 17 tua kumin Pre-Submission seminar ka pia hi. Ka laite ka siapa’n hong etsak man pahlo ahih manin a kumkik April/May khawnga kipan hong etsak pana, tuabangin amah tawh damin puahpha toto-in kum 2006 January 18 ni lianin Department ah ka thesis bu thum (3) ka submit hi. Thesis a vekpi’n bu sagih ka bawla, khat ka siapa pia-in, ke’n thum ka kep lakah khat U Dal Sian Pau in kong lei ding ciin hong laksaka hi.

Viva Voce
Ka Thesis January kha-in ka submit hangin School Board meeting May kha in om pan ahih manin tua zawh ciangin a en ding examinerte kiangah kikhak pan hihtuak hi. Thesis external report khat July in tunga, internal examiner pen November pawlin tung hi. Ahizongin external examiner khat pen February 26 in tung pan mawk ahih manin result zekai sak lua mahmah hi. External examiner khat in Viva Voce a recommend manin March 12, 2007 in Viva nuamtakin ka neithei hi. Ka thesis examinerte: Prof Imdad Hussain (Supervisor), NEHU, Prof Himadri Bannerjee, Jadavpur University, Kolkatta ( Viva dinga recommendpa leh report submit masapenpa hi) leh Prof D Nath, Dibrugarh University, Assam hi. Amaute i report zong a copy hong kipia-a hoihtak tekin report gelh ciat uh hi.

Result Suak

Acknowledgement
Ka Research bawl sunga ciamtehhuai ka sak diakte:
** NEHU ah PhD sinna ding lampi hong honsak Pasian in ma hong patpih bangin a laizang a zawh dongin hong tonpih ahih manin lungdamna leh pahtawina sangpen Amah ka pia hi..
** PhD ka sin sungin UGC in Junior Research Fellowship (kum nih) leh Senior Research Fellowship(kum thum) hong pia-a, sum leh pai a kisam bangin hong sik ahih manin ka lungdam hi.
** Interview, Admission leh vai khatpeuhah hong buaipih Tg S Go Za Mung, Dr Hau Za Cin, Pu T K Suan leh a tuamtuamte tungah ka lungdamna lian hi.
** Ka Supervisor Prof Imdad Hussain in ama ta bang zahin hong it hong deihsakin ka haksatnate hong theisiamin ka kisapnate zong hong huh ahih manin hampha ka kisa hi.
**Hostel ka ngahma-in U Nang Thian Kham (Inspector Income & Excise Dept) in ama inn ah hong omsak ahih manin ka lungdam hi. Tua banah ka naute hong tun cillai-in Nu Ngai Khan Niang leh Nu Gin Ngaih Ciin te’n amau inn ah na zindo uh ahih manin amau tungah zong ka lungdam hi.
**Computer ka kisapna banga hong zangsak Pu T K Suan, Mr Letkholen Lhungdim, Assistant Administratve Officer, LIC, Ghy leh Mr Jangkholun Mate (R/S NEHU) tungah ka nuam hi.
** January 5 2005 in Shillong ka innluahna kiluhin ka vante- computer akipan document leh thesis gelhsa khempeuh a man ciangin lungkham mangbanga ka om lai-in hong it hong deihsaka, thu leh thungetna leh thatang leh sum leh pai tawh hong huhte hangin ka kisathei mahmah hi.
- Rev Suan Khan Thang in Aizawl panin hehnepna leh hansuahna lai hong khak hi.
- Rev Khup Za Go in Delhi panin thuakpihna hansuahna lai hong khak hi.
- Rev Dr J M Paupu in Guwahati ka hawh lai-in ama D Min sin lai-a thu haksa a tuah pawlkhat hong genpiha, Shiv Khera laibu Living with honour hong pia hi. Hih laibu ka sim ciangin a sunga thu kigelhte in tha hong pia mahmah hi.
- Ka nu ka pa, ka sanggamte, ka ni ka gangte leh u leh nau Pawlpi mite in limtakin thu hong ngetsak uh hi.
- U Tuan Siam in Singapore panin thuakpihna tawh hong phone vangvang hi.
- Pu T K Suan, Pu En Za Cin, U Kam Do Lian leh khangnote kuamapeuh in hong buaipih uh hi.

**Sum leh pai ka kisapna banga hong en hong huh ka U Mang (AMC), ka nau Khuppu (Indian Navy), ka Nu leh Pa, ka Ni Manno leh Gang Dr T K Muana leh a dangdangte hangin ma tun thei ka suak manin ka lungdam hi.
**Shillong ka omna ah ka ompih na naute Mungno (tu-in JNU ah MA sin), Langno (Map leh typing hong huh), Cingbawi (tukum BA 3rd yr exam zo), Cing Lam Mang (NEHU pan MA zo khin) te tungah ka lungdam hi. Ka it mahmah ka zi Ngaibawi in ka kisapna khempeuhah hong panpihin thu hong ngetsak ahih manin ama hangin ka angtang hi.

Comments

Anonymous said…
hey U Pao congratulations! i m very happy for your success. Do u still remmember Boyzone/ MLTR songs in Pant Hostel? Miss u dear. Where r u now? Im in Kandhamal(Orissa).Contact me at seikholen@gmail.com
Carey Suante said…
Eh Khai! Hiah blog thak hoih mahmah khat na om veh e!

Popular posts from this blog

Tools of Christian Missionaries