America Suahlam Gam Zinna
Pum Khan Pau, Phoenix, AZ
America suahlam tuipi
pang (east coast) pen khuapi minthang tampite omna ahi hi. New York, Washington
DC, Atlanta, Miami, Boston, banah, US gamah pilna sinna sanginn minthang diak
pawlkhat (Ivy League): Princeton University, Columbia University, Yale
University, Cornell University, University Pennsylvania-te omna ahi hi.
Nidangin United States of America a kici taktak pen hih suahlam tuipi panga om
British colony 13 teng bek hizaw-a, a nung ciangin tum lamah gamkekin gam
lianpi a lakbeh manun tu-in USA gam in Atlantic leh Pacific tuipite kikala
leitang golpi hita hi; leitungah gam golpen thumna ahi hi. Ka nasepna Visva
Bharati University ah History of American Revolution MA semester khat ka hilh
zong suahlam gama thupiangte hizaw ahih manin a thu-a ka theihna mun ka sik
khak tektek zong Topa thupha ka ngahna hi. June 6-8, 2015 sungin US tumlam
tuipi panga om California state sunga khuapi minthang mahmah Los Angeles ah zin
khin ka hih manin, New York, Washingto DC khawng ka zin kik tak ciangin Topa in
US leitang hong kalkaksak hizen veh, ci-in ka lungdamna hong lianzaw kan hi. Hih
thului pen suahlam gam ka zinna thu ahi hi.
Atlanta
(Georgia)
America gam makai
masate in July 4, 1776 pen British ukna pan suahtakna ni (Independence Day)
ci-a a ciamteh ni tawh kituakin July 4, 2014 ni-in Phoenix, Arizona panin
suahlam tuipi pang lamkah zin dingin ka ding khia hi. Tuani nitaklam nai 1:00
PM pawlin Peter Mung in Sky Harbor International Airport ah hong kha hi. Nai 3:10PM in American Airlines tawh Georgia
state khuapi Atlanta ka leng hi. US gam suahtak ni (Independence day) pen zum
kikhak ni ahih manin ni dang sangin vanleng tual ah khualzin tawmzaw hi. Nitak nai 9:40PM (ET) in Atlanta
Hardsfield-Jackson International Airport ka tung hi. Hih airport pen leitungah
a gol penpen pawla kigen ahi hi. Vanleng pan ka paikhiat khit ciangin tua
vanlengtual sunga tai underground metro rail tawh stop 6 ka pai hi. Kei hong
dawn Pu Thang Kho Pau (Tawmbing) tawh ka kimu uh hi. Atlanta khuapi ah guah na
zu-a, guahnuai ah mawtaw tawh nai khat sung phial ka tai khit uh ciangin Pu
Pau-te inn ka tung uh hi. Amau pen amau leisa inn hoih mahmah khat sungah na
teng uh hi. Pu Pau ka cih pen Chicago a om Pa Pil Mung’ sungpa ahi hi. Minuam
mahmah leh Zomi a it mahmah khat ahi hi. Tawmbing beh ahih manin kei adingin
zong ka pute suak hi. Amau Kawlgam ah Phaitu khua pan hi. A zi Pi Niang tawh
tapa nih leh tanu khat nei uh hi.
July
5 Nipini nai 4:00PM in Zomi Laizom Christian Church ah kikhawmin thugenna ka
nei hi. Kikhop man ciangin Pu Pau-te innkuan in Chinese Buffet ah ann hong
nekpih hi. Nitakin amah interview ka bawl hi. Amau innkuan tangthu leh US gam a
tun dan leh Atlanta Zomi tawh kisai vai ka holim uh hi. Topa in tua ni in lawm
thak tampi hong pia hi. Mungsen Ngaihte (Mauvom), Sia Thang Suan Piang
(Kansauzang), Pa Lianpu (Tedim) leh mi tuamtuam tawh ka kilawmta thei hi.
American
Baptist Historical Society Archives
Atlanta ka paina hang
pen Chin Hills leh Manipur a missionary-te tangthu leh laikhakte American
Baptist Historical Society (ABHS) archives panin kan nuam ka hi hi. US ka
tuncil lamin ABHS pha pah ding ka cih hangin a lemloh manin sangkhak (vacation)
sungin a pai thei ka suak hi. ABHS archives pen American Baptist Mission in
Home leh Foreign mission tawh kisai ciamtehna lai leh vante kepna ahi hi.
Valley Forge, Philadelphia a phualpi ahih hangin hih archives pen kum 2009 in Mercer
University campus, Atlanta ah kisuan hi. ABHS hawh dinga ka ngaihsut lai-in
Atlanta ah ka meltheihsa Nu Dimno bekbek om a, ahih hangin ka pai taktak
ciangin Topa in lawm tampi hong piakbeh hi.
ABHS ah July 5-8 sung nisim nai 10:00AM-5:00PM
dong laisim/en in ka tu hi. Tua takah a Dr Deborah Broekhoven, executive
director, leh Ms Janet Winfield, office manager in a kisam bangin hong huh
manin nasep nuam mahmah hi. ABHS ah ni 4 ka pai sungin kuanlam leh ciahlam hong
kha hong dawn Tg. Mungsen Ngaihte leh Sia Thang Suan Piang tungah ka lungdam
mahmah hi. Sia Piang in nidangin Berian
Bible College, Bangalore panin MTh na man hi. Aman Zomi Baptist Church of
Atlanta ah sia sem hi.
A.E.Carson akipan Robert G. Johnson hun
dong missionary-te laikhakte microfilm tawh kikoih ka en hi. Tua banah Mission
Report zong 1914 akipan ka vel hi. Cope Collection a tuamin kikem a, tua sungah
laikhak, man (photo) leh van tuamtuam om hi. Microfilm ka etna hun tampi bei
ahih manin a dang etna ding hun tam ka ngah kei hi. Ni khat lutman $10 hi-a,
man i zaih nop leh ni khat $15 tawh deih zahzah kizaih thei leuleu hi. Print
bawlna laidal khat ciangin $.50 hi. Cope collection sungah nidanga Khamtung man
tampi om a, negative a kikem zong tampitak om in tuate bang ki print thei hi
leh man deih huai tampi om ding hi. Ken ka deihna mun khempeuh iPad tawh man ka
zaih hi. Kei et bel Chin Hills, Manipur leh Assam leh Pre WWII leh Post WWII
file te hipha deuh hi.
July 6 nitakin pen Pi Niang (Pu Thang Kho Pau
zi) kum 45 birthday ahih manin amau nupa in Longhorn kici ansai ah ann hong
nekpih hi. Sialsa BBQ ka nek patna hi. Atlanta ah Zomi/Zo a kici thei 1000 bang
om ding hi; amau pen Clarkson a kici mun ah lom om deuh hi. Mi a tam bangin biakna pawlpi zong na tam
mahmah zel hi. Clarkson ah hong zindo Pa Kampi (Buangmual) leh Sia Piang tungah
ka lungdam hi.
Suang
Mualpi (Stone Mountain)
Atlanta ah a pai
peuhmah in a et pelmawh Stone Mountain leh CNN Center zong lawmte deihsakna
tawh ka en thei hi. July 8 nitaklamin Sia Piang, Tg. Mungsen leh Pa Thawn Pau
tawh Stone Mountain ah ka pai uh hi. Clarkson panin minute 15 bek paina ahi hi.
Tua suangpi pen a pang panin ka en masa uh hi. Tua Suangpi pangah Civil War hun
a makai thum lim hoihtakin kisuai hi. Tuate in Jefferson Davis (president of
the Confederate States), General Robert E. Lee & General Thomas J
“Stonewall” Jackson amau sakol deihpente tungah a tuang laitakin lim suanpi
pangah om hi. Hih Stone Mountain pen tuipi panin feet 1686 sangin a kim panin
feet 825 sang hi. Hih suangpi pen a cilin Veneble Brothers te neihsa hi-a, 1958
in Georgia kumpi in lei hi. Nidangin tualsuak America (Native Americans) te in hih
suangpi belhpi-in na nei ngei hidingin kiciamteh hi. Suangpi mai ah ah a en
mite omna ding mun golpi om a, tua munah speaker golpi tawh la ngaih takin
kihong in a la ngai kawmin tua suangpi enin ki-tu demdam hi. Lei panin Skyride tawh
suangpi tung kikahto thei hi. Sum piak kul hi. Suangpi langkhat lamah bual om
hi. Tua bual nuai-ah suangpi tumsuk hi. A kim ah zong etnop ding nam tuamtuam
kibawl hi. Tua suangpi tungvum a kah ngapte adingin kahtoh theih hi. Suang
bekbek tungah kikahtoto a, a tungvum dong pen lei panin tai khat sau in minute
30 bang kikahto hi. Mite in exercise lakna in zanga, a kahto kumsuk tam mahmah
hi. Ko zong a tungvum dong ka kahto uh a, khua-ul tawh ka pumdim uh hi. A tungah
bel huih vot in hong mut hiauhiau ahih manin tawldam mahmah hi. Stone Mountain tungvum
ah zong zo huihkhi siang kingah hi. Atlanta khuapi singkung sangtheilualo hileh
khuapi sung hoihtakin a kimu thei ding ahi hi. Atlanta pen gammang lak bangin
singkung sangin gol thei zawlai hi. Khamtunga sing-at mite in iplah ngel in teh
ci bek ing.
CNN
Center
Atlanta ah a ki-en
pelmawh dang khat pen CNN Center hi. July 11 zingsang nai 10 in Tg. Khaitawng Gualnam (Mualnuam) tawh CNN Center
en dingin ka pai uh hi. Tuani in Tahan Tuiphum pawlpi ah Pastor sem Rev Dr Man
Hau Cing-te a en dingin pai ding cih ka zak manun amau tawh ka kithuah khawm
thei uh hi. Siamah nu a min ka zakzak hangin amah tawh mel kimuh patna hi-a,
tuani kithuah thei ka hih manun lungdam hi. CNN Center pen Atlanta downtown ah
om hi. A sungah vak kawikawina ding ticket lei kul a, mi khat ciang $16 man hi.
Pa Thang in ko a pai mi 6 ading ticket hong leisak hi. Security checking man
ciangin escalator tawh a tungah kahto-in globe golpi sungah kilut hi. Tua globe
sungah CNN news sim danin mi nihta tukhawmin man hong kizaih hi. Tua man pen
vaiteng a man ciangin ciahna lampi panin a deihte in $25 tawh kilei hi. Ko a
vak honkhat pen Ms Paula akici numei gawng pian neu sim khat in hong vakpih
kawikawi-in theihhuai thute hong hilh pahpah hi.
Atlanta ka om sungin Zomi Laizom Christian
Church, Christ Mission Church, Zomi Baptist Church of Atlanta leh Cross AG Church
ah kikhawmin thugenna ka neih theih manin hun hong pia pawlpi sia/makaite leh
Topa tungah ka lungdam hi. Tua banah itna tawh ann hong nekpih mimal leh
innkuan khempeuh tungah zong ka lungdam hi.
Atlanta
pan Tampa (Florida)
July 12 nitak biak
kikhop man ciangin Sia Piang leh Tg Khaitawng Gualnam in Greyhound station ah
hong kha uh a, nai 9:00 PM in bus tawh Tampa, Florida ka pai hi. Ka tuanna bus
driver pen mivom numei khat ahi hi. Savannah, Tilsit leh Orlando tawnin a
zingciang nai 7:00AM in Tampa ka tung hi. US ah bus tawh khualzin nuam mahmah
lel hi. Bus sungah zunbuk om pah, wifi om, charging theihna ding zong om hi.
Tampa station ah Max Khai (Mang Khan Khai) in car khat tawh hong dawn hi. Khai
pen ka zi’ papi ta ahi hi. Tampa ah Max Khai leh Zo Khup (Tuimui khua tuak) om
uh hi. Nai 1:00PM pawlin Khai tawh amau nasepna ah ka pai uh hi. Khai leh Zo
Khup in Chinese annsai ah sem uh hi. Tua nitaklamin Pa En Khai in mawtaw tawh hong vakpih a, Best Buy ka pai uh
hi. Khai in Sony camera a tawm man hetlo a hoih mahmah khat hong leisak ahih
manin ka lungdam mahmah hi. Khai in kei hangin off day ni nih na la ngiat
a, tua mah bangin Zo Khup in ni khat ngah ahih manin July 14 ni ko teng thum ka
vak uh hi. International Plaza ah zing ann nei, tua pan beach pai ding ka cih
uh leh guah zu citciat ahih manin ka khawlkik uh hi. Nitak ciangin Pa En Khai
tawh ka vekun Tampa panin tai 23 a gamla St Petersburg a kici khua ah ka pai uh
hi. Tua khua pen tuili (Old Tampa Bay) gal khat ah om a, tua tui tungah tai 5/6
bang a sau lei saupi kidawh tungah kipai hi. Tampa leh a kim a om Zomite mi 10
khawng Pa Kim inn ah kituahin tua nitakin biakpiakna hun khat ka zangkhawm uh
hi. Pa Kim pen 1995 in US tung hi. Amah leh a tate in sushi sai hoih neitek uh
hi.
Tampa
(Florida) pan Buffalo (New York)
July 15 zingsang nai 10:00AM
pawlin Max Khai in Tampa International Airport ah hong kha hi. Nai 12:30 PM in
American Airlines tawh New York state sunga om Buffalo khua ka zuan hi.
Charlotte (North Carolina) ah vanleng ka khek hi. Nitaklam nai 6:00PM in
Buffalo ka tung hi. Buffalo airport ah Sia Thiau Luah Pau (Cikha), Zomi Christian
Church, Buffalo ah pastor, in hong dawn hi. Buffalo apartment-te inn nihta
kigawm tuam om litlet se hi. Inn khat a tung leh nuai innkuan nih in luah hi.
Sia Pau-te inn dei tungnung pen ah ka giak hi. Tua mun pen Zomi sia a zinsa
tampitak giah zelna mun ahi hi. Buffalo khuahun pen 60F bang hi-a, huih vot
hiuhiau in nuam mahmah hi. Summer a tuazah bek tung ahih manin winter ciangin
vuk sah mahmah ci uh hi. Vuk gam hizaw hi.
Niagara
Falls
July 16 zingsang nai
10:30 AM in Tg Suan Lian Mang (Michael S L Mang, Kansau khua) tawh Niagara
Falls en dingin ka pai uh hi. Mawtaw sungah ka kiho uh ciangin Suan Mang pen
nidang kum 2002-3 pawlin Shillong ah tomvei na om kha ngei-a, kei zong hong
thei milmial hihtuak hi. Niagara Falls pen Buffalo panin minute 20 bang paina
ahi hi. Niagara River a luang pen Canada tawh US gamgi ah ft 167 khawng kiasuak
ahih manin tua tuikia (falls) pen Niagara Falls kici hi. Minute khat sungin tui
million li (4) cubit feet kia hi, ci-in kiciamteh hi. Niagara lui langkhat lam
pen Canada gam hipah a, Ontario khuapi a gal ah om hi. Canada leh US lam panin
ki-en thei tuak hi. Hih tuikia pen kumpi in limtakin a puah manin etnop/muhnop
na kisa-in kumpi sum muhna hoihpi suak hi.
Suan Mang tawh a tung panin man ka lak kawikawi khit uh ciang a nuaiah
kumsukin boat ah ka tuang uh hi. Tua boat ah mi 100 bang tuang thei hi. Tua
boat in Niagara lui khanglam panin tuikiatna nuai dong hong paipih hi. Tui kiatna
nuai ka pai uh ciangin huih leh tui in hong mut/theh gawp hi. A nuai panin ento
le’ng sang venvan mahmah a, lau kei peuh le’ng muh nop mahmah hi. Boat tuanman
mi khat ciang $ 17 hi. US lam pan leh Canada lam pan boat tawh kipai thei hi.
US lam boat a tuangte in tuipuan dum (blue) kisilha, Canada lamate in tuipuan
san (red) silh uh hi.
Sia Pau leh Pawlpi mite deihsakna tawh
July 16 nitakin Zomi Christian Church biakinn ah kikhopna ka nei uh hi.
Kikhopni ahih loh hangin a man thei teng hong pai uh a, hun nuamtak ka ngah uh
hi.
Buffalo
pan New York khuapi
July 17 zingsangin Sia
Pau in Greyhound station ah hong kha hi. Nai 9:00AM Bus tawh New York city zuanin
ka pai hi. Mun khat ah Albany lam pai dingte pialna ka mu kha a, American
tangthu ka hilhna sungah Albany Congress ka phawk velval hi. Syracuse ah lawm
Khaiboih leh Zomi pawlkhat om a, ka lampi in tawnin tua mun ah minute 15 ka
khawl uh hi. Tua panin Birhamton tawnin New York city nitaklam nai 6:00 PM in
ka lut uh hi. NY City sung lutna dingin Hudson river nuai-ah tuinuai lampi (tunnel)
sungah lut kul hi. Tua hangin mawtaw kikai-awk (jam) om a, tawlpi khat sung
kingak hi. Lui gal pen New York city hipah hi. New York city a gal panin ka muh
taktak ciang mi hampha ka hih lam ka kitel semsem hi. PhD sin ka kipat kum 2001
in Shillong ah U Nang Thian Kham tawlkhat ka bel hi. September 11 nitak ka nih
un ann nek kawmin VOA radio panin World Tracd Center (WTC) vanleng in a bawhna
thu ka za uh hi. Tua hunin WTC kisiatna mun ka mit tawh va mu ding cih peuhmah
ngaihsutna om kilkel lo hinapi’n Topa hehpihna tawh 2015 kumin radio panin ka
zak thu a pianna mun ka khe mahmah tawh ka sik kha hi. Tua hangin New York city
ka galmut akipan thalawp leh lungphawng kawmin man ka la ziahziah hi.
Tunnel panin ka pusuak uh ciangin inn
sangpipi nuai ah kilut suak a, bus station inn nuai ah om hi. In nuai panin a tungah
ka kah khiat ciangin khuapi sung na hi ziaizuai hi. A lamdang mahmah khat pen
US khuapi mun dangah khe tawh mi vak tam hetlo napi’n NY khuapi sungah bel khe
tawh mi vak zaizai hi. Kolkata khuapi bang hong phawksak liang hi. Taxi tawh ka
zintunna ding Permanent Mission of India (PMI) building pai ding ka cih leh mi
ka dot pa in gamla lua lo hi, khe tawh lam siau lecin khuamuhna (view) hoih
mahmah nuamsa ding hi teh ong cih pen umin kei zong 42 street ka zuipah hi.
Lampi ah inn sang theilua ahih manin daktohna ngawng na liang hi. Inn sangte
lah man la nuam kei lah selfie a cihte uh kila nuamin ka buai kei hi. Mi vak
tam bilbel ahih manin khatveivei mi cialin man ka kila sak hi. 42 street ah 8
avenue pan kipan pen 3 avenue ka tun ciangin hong kihilh danin 43 street lam ka
manawh kik hi. Tua panin 2 avenue lam ah ka kihei kik a, lamgei-a mi khat ka
dot leh a langkhat lama inn hong kawkmuh a, tua ka et leh Permanent Mission of
India to the United Nations cih na kigelh hi. Tua mun panin Pa Kam
(L.T.Ngaihte) ka phone leh minute 3 sungin inntung panin hong kumsuk pah a, inn
ah ka lut uh ciangin Nu Khawl (Pa Kam zi) leh a zinte uh na om in ka kilen uh
hi. Kei giahna ding room ah hong koih a, kisil siangin tua ciangin ka holim
sungun Jac Chin Hau Ching hong tung hi. Hau Ching in electronic media lam ah
sem a, Fox TV te pawl tawh sem hi. Amah pen JN Model High School ah kummm nih
sung classmate ka hi uh hi. Ken thei mahmah napi’n aman hong thei mello mawk
ahih manin ong lem mel hetlo hi. Ahizongin aman bel mi ka theihsate zong ka tel
nawnloh tamlua hi, hong cih ciangin tawmkhat om dan khat hong nuam kik sam hi
kei leh kei ka kitheihsak mahmah hangin ama ong telloh pen nuam hiaulo sam hi.
Amah pen Paite kampau sung panin MBBS a zo masapen Dr Vung Kho Kam tanu hi-a, a
naupan lai panin zong mi nuamsa innsung pan khang ahih bangin melhoih in
siangtho sitset khat hi-a, class sungah zong mi khempeuh in theihloh a phamawh
khat ahi hi. Tua hangin zong kei bang a thei tinten hi thei hi’ng. Midangte
zong keimah bang lel dingin um ing. Kei pen ama dinmun tawh kileh bulh ka hih
manin ong kimangngilh mawhna ding omlo hi. Kei zong ka tel nawnloh mi tampi om
veve ahih manin kuamah mawhsak tuanlo hi’ng. Dinmun kibang ta kei leh Pasian
hehpihna tawh ka sangkahpihnu’ omna zong ka khe tawh va tuankha ka hih manin
Topa thupha ka ngahna hong hizel hi. Nidangin mite sangin I tualniamzaw kha
ahizongin hong lamto thei Khut om hi, cih muang peuh le’ng hong piangpiang
ahihna ka mu sansan hi.
Ka zintunna Pa Leivang Kam Ngaihte
(L.T.Ngaihte) in Permanent Mission of India to UN ah Consul sem hi. India gam
Zomite sung panin hih bang dinmun sang a nei tam hetlo kawmkalah amah NY ah na
omin ama hangin NY city sungah giak thei, zintung thei-a ka om hampha ka kisa
hi. Zingsangin Pa Kam tawh United Nations Headquarters building gei ah
lamsiau-in ka vak uh hi. Brooklyn lei kici a minthang pen zong ka mu hi. Tuani-in
President Obama NY pai ahih manin security na khauh pian a, police mawtaw na
tam mahmah hi. Ka vakna uh lam gei khatah Obama tuanna ding limo “Beast” a kici
zong ka tuak kha lak uh hi. Midangte adingin a tuallenna mun ahih hangin kei
adingin khatvei ka sikkhak sun zong hamphatna in ka ngaihsun hi. Pa Kam in ama
gelh laibu nih hong letsong ahih manin ka nuam hi.
New
York khuapi sungah
New York khuapi sung
mun tuamtuam ka muh theihna dingin ama nasepna nusia lianga hong vakpih Dr Do
Khan Khup tungah lungdamna genzawhloh hi. July 18 sunkhua-in Dr Khup in ama car
tawh hong pua kawikawi-in, mun thupi teng hong phakpih hi. Columbia University,
Middle/Lower Manhattan, WTC, Times Square, 9/11 memorial site, FDR drive,
Hudson Riveside drive khawngah ka pai kawikawi uh hi. Tua khit ciangin Staten
Island ah tembaw tawh ka paina uh zong kei adingin tembaw tuan masakna ahih
manin thupi hi. Staten island pai ciangin Statue of Liberty zong a kinaizaw in
kimu thei hi. New York city panin minute 20 bang paina hi. Zomi Innkuan USA
(ZIUSA) ah president a sem laitak Dr Khup tawh nikhat kithuah khak hun sungin
mawtaw sungah thu tuamtuam holimna hun hoih ka ngah uh hi. Makai lutangpi khat in mawtaw hawlin hong puak
kawikawi zezen ciangin ka genkhiatloh hangin ka sunglamah kisuanna ka nei
giugiau hi. A langkhat lamah lah hong deihsakna thupilua ahih manin ka
lungdamna lian mahmah hi. A nitak ciangin amau inn ah ann ne-in tua nitak Pa
Pum-te inn ah Zomi a om thei zahzah tawh holimna hun khat ka nei uh hi. Mi tam
ka paikhop loh uh hangin nai 3 sung ka holim uh a, nai 12 in ka giahna Pa Kam
te’n hong khak kik uh hi. Ka zintunnate bang na lum khinta hi. Dr Khup-te omna
mun pen Queens kici hi.
July 19 zingsang nai 8:00AM in Pa Kam in
greyhound station tan khe tawh hong kha hi. Tawlkhat sung ka luggage hong
kaihsak zawlai ahih manin kipiazo kasa mahmah hi. Bus tuanna ding mun dong hong
kha vingvenga, tua panin ka kikhen uh hi. Amau inn leh bus station pen nawh pai
le’ng minute 20 khawng khe tawh paina ahi hi.
New
York pan Baltimore (Maryland)
Baltimore pen Maryland
state adingin khuapi lianpen hi. Washington DC gei ah om hi. Hih khua ah Zomi
500 bang om ding hi. New Rok panin Baltimore nipini (July 19) zingsang nai
9:00AM in ka pai hi. Nai 4 sung paina hi-a, sun nai 12:40 PM in ka tung hi. U
Suan Mang in hong dawn hi. Amau inn hoih mahmah nei uh a, tua mun ah tawldamin
ka zintung hi. Nitaklam nai 4:00PM in U Suan Mang-te pawlpi Zomi Christian
Community Church ah kikhawmin thugenna ka nei hi. U Suan Mang sanggamte Thomas
Mung leh a tuamtuam tawh zong ka kimu thei uh hi. Amau unau Topa hehpihna tawh
laisiamin pilna vive tawh sum zong ahih manun naitha zong tampipi ngah uh hi. U
Suan Mang pen nidangin Zomite adingin a hun leh nuntakna hunsawtpi a zangkhinpa
hi-a, Vangteh khuami ahih hangin Lamka ah tawlkpi khat na busa ngei ahih manin
a zi zong New Lamka (G) panin hong nusiasa Pu Awn Thang tanu Nu Lunno ahi hi.
Nu Lun tawh kitheisa kahih uh banah U Suan Mang zong nidangin ka pa tawh na
kikhawl ngei uh ahih manin amau inn ah ka ki-inteeksak mahmah hi. Amau inn nuai
ah room golpi omin khualzin tampitak tua inn ah na zindo khinta uh hi. Nipi
biak kikhop khit ciangin U Suan Mang-te innkuan tawh Inner harbour a kicihna ka
en uh hi. Tua mun ah Frederal hill a kici mual neu khat om a, tua mun pen nidangin
America leh British-te kidona thupi mahmah a pianna hi. America galkapte in
British Navy-te Atlantic tuipi panin hong lut laitak tua mualpanin a dal zawh
manun tui panin leitang ah lutsak lo uh hi, kici hi. A thupit diakna khat pen
hih mun ah Battle of Fort McHenry (1812)
kidona a om laitakin Francis Scott Key in Star-Sprangled
Banner la phuak hi. Hih la pen 1889 in US Navy in lapi dingin kipsak a,
1931 in America lapi (national anthem) dingin kikipsak hi.
White
House (Washington DC)
July 20 sunin U Suan
Mang ama nasep khawl liangin Washington DC ah hong vakpih hi. DC pen Baltimore
panin minute 40 bang paina hi. White House, World War II Memorial, Korean War
Memorial, Vietnam War Memorial leh Lincoln Memorial ka en uh hi. Leitungah
kumpi thahat pen a kingaihsun USA President tenna inn ka mit tawh mu-in a gei
pan man kila thei-a ka om manin hampha ka kisa hi. DC pen New Delhi tawh a
kibatna tampi om hi. Ko vak ni pen nisa mahmah citciat ahih manin khual-ul kai
kawm mahin U Suan Mang tawh ka vak kawikawi uh hi. Hong deihsak mahmah hilo
hileh ama nasepna taisanin nisa nuai-ah hong vakpih zo hetlo ding cih ka
ngaihsut ciangin hong itna, deihsakna leh a kipiakzawhna thupi kasa hi. New
Delhi a Rastrapati Bhavan (president inn) leh India Gate kikal vak bangin White
House leh Lincoln Memorial kikal zong khe tawh vak leng sau pian hi.
Baltimore ah kilehkikin zankhat giak lai
dinga ka kingaihsut ahih hangin ka flight timing nai 5:28AM ahih banah ka
airport ding pen Virginia state a Dulles International Airport (IAD) pek ahih
manin zing delh dingin gamla lua (tai 60) hi. Tua hangin Airport gei-ah ka giah
loh hong phamawh hi. U Suan Mang mah in DC panin IAD Airport gei a om Comfort
Inn kici khat ah giak dingin hong kha hi. A sap man nangawn aman hong piaksak
sawnsawn hi. September 11, 2001 a vanleng ki hijacked khat pen IAD pan kipan
hi.
IAD
(Virginia)-DFW (Dallas TX)-Amarillo (TX)
July 21 zingsang nai
4:00AM in taxi hong pai-in airport ka pai hi. Ka taxi hawlpa India mi hi-a,
Punjab pan ahi hi. US ah kum 15 ka om khin ci hi. Dulles International Airport
(IAD) panin nai 5:28 AM in Dallas-Fortworth International Airport (DFW) ka zuan
uh hi. Nai 3 sung len khit ciangin Central time nai 7:30AM in ka tung uh hi.
Nai 8:44AM a Amarillo pai dingin connecting flight ah zong tukhin napi’n pilot
in vanleng in technical problem a neih manin a tuangsa hong kumkik sak hi. A
den ciangin vanleng ki cancel hi, cih hong gen leuleu hi. Nai 1:00PM a leng
ding ah waiting in hong koih hi. Tua sungin Amarillo a Zam Lek tawh ka kiho a,
mawtaw tawh hong dawn mai ding hiam? cih bang ka kikum man uh hi. Lei lamah nai
6 sung paina ahi hi. Ahizongin seat ka ngah manin paithei in nai 2:30PM in
Amarillo ka tung hi. Pa Gin, Lunno leh Koppi in hong dawna, U Khaipi ten ka
tung hi. U San zong inn ah na om hi. Dallas airport ah ka om laitak pa
L.P.Tuang in Bangalore panin message hong khak a, Lamka ah Sia Kai Khan Mang,
TCU president lui in hong nusia cih hong gen hi. Sia Mang pen nidangin ka pa
tawh limtakin a kithuah khat hi-a, minam adingin hanciam mahmah ahih manin it huai
mahmah hi.
Amarillo
(Texas)
Amrillo pen Texas state
sungah mal (north) lamah om hi. Khuapi neu khat hi-a, milip zong tamlua lo hi.
Khuapi neu ahih hangin US gamsung leh leitung gam tuamtuam ah bawngsa a
khakkhia tam penpen company Tyson Food Inc. om hi. Kum 2014 in US gamsunga
bawngsa kibawlkhia zah 100 lakpan 24 (24%) pen Tyson Food Inc. bawl ahi
hi. Hih company ah Zomi tampitak in
nasem hi. Naitha zong hoih hi. Ni khat in bawng kigo bekbek 6000 bang pha hi,
ci-in a semte in hong gen hi. Hih khua ah Zomi 100 val deuh om hi. July 21,
2015 nitaklam nai 2:30PM in ka tunga, a nih veina ka paina hi. (December 2014
in Christmas leh New Year 2015 ka zang hi). Hih khua ah ka nu Niang Sen (Tedim)
tate (ka cousins) mi sagih om uh a, khat simloh innkuan neisa viva ahi uh hi. Amarillo
ka tun nak leh bel inn tung ka bang hi. Ka sanggamte leh a tate uh hong itna
leh hong khualna zong thupi kasa hi.
Ka sanggampa Elis Do Lian Zam-te nupa (a zi
Lulun) in inn thak lei ahih manin tua inn lopna ah kihel ding leh lungdampih
dingin ka khualzinna panin ka bang thei hi. August 1, 2015 nitaklam nai
6:00-7:30PM tan inn lopna programme kizang hi. Amarillo Zomi Christian Church
in vai sai hi. Rev Kap Khan Tuang in inn honna leh apna nei-a, ken thugenna ka
nei hi. Inn hoih sungah inn nuam I bawl theihna dingin R6 ka gen hi. Vok khat
leh bawng khat tawh inn lopna pawi kibawl hi. Zamno-te inn pen 2000 Sq. ft in
lian a, $1,50,000 man hi. Kaley Valley Baptist Association, Kalemyo panin
khangno makai Sia Langh Khan Muan (Mualnuam khua) Amarillo ah hong zin tawh
kituak ahih manin hun tawm ka zangkhawm thei uh hi.
Tulsa ah lambang
Amarillo
ah tawlkhat ka om khit ciangin August 6, 2015 in Tulsa ka pai hi. A kikal tai
364 (miles) hi. Greyhound bus tawh I-40E zui leng nai 7:30 sung paina hi. Nai
11:40AM a pai dingin Pa Zamlek-te innkuan, Nu Cingleuh-te nuta leh Nu Lulun in
mawtaw nih tawh bus station ah hong kha hi. Nituma Tulsa tung dinga ka gel pen
ka paina ding bus ah reboarding mi a tamluat manin nitak nai 7:00PM in ka pai
pan zen a, August 7 zingsang nai 2:30AM in Tulsa ka tung hi. Tua zankimpi-in Pu
Langno nuphalpa (a min tel pak lo) in hong dawn hi.
Tulsa ka om sungin Pu Thang Za Kang (Pu
Langno sungpa), Pu Khamno (Rev Dr Cin Khaw Kham), Pa Khampu, Nu Khan (KIIM), Nu
Mandawng (a pasal Pa Cinpi) te tawh holimna hun nuam ka ngah uh hi. Sia Kapmang
Hatlang leh Pu Go Sawm Khup tawh zong phone in ka kiho thei uh hi. Tulsa nihvei
ka paina hi-a, lambang pak ka hih hangin hun tomno sungah ka kimuhpih ngeiloh
Pu Thang Za Kang leh Nu Khan tawh ka kimuhtheih hampha ka kisa hi. Pu Kang in
ama laibu gelh Namzo beh khang tang laibu
leh Agape Tongdam vol.II hong pia hi.
Nu Khan pen Topa in Zomite sung panin khalam ah muibuntaka hong zatsak leh Zomi
a it ngiat ahih manin amah leh a innkuante tawh hun ka ngah theih ka lungdam
hi. Nu Khan tawh nitak khat nai thum sung ka holimna uh a tuamin ka gelh nuam
hi.
Kansas City
US
ka tun cila phone tawh ka kihopih pah ahi U Mang (Rev Kap Za Mang Sonna) leh a
innkuante omna Kansas City pen Tulsa panin tai 244 (miles) gamla hi. August 8
nai 2:00PM in Pi Cingtawng in a nu leh a tate nih tawh hong kha uh a, greyhound
bus mah tawh I-169 highway zui-in ka pai hi. Nai 4:30 sung paina hi. Nitaklam
nai 6:45PM in Kansas city ka tung hi. U Mang Sonna, a tapa Suan Sonna leh Lai
Siangtho sangkah dinga India pan zani a na tung lian Tg. L. Hau Ngaihte in hong
dawn uh hi. Ka ciah kawmun downtown tawnin WWI memorial ah ka bang uh hi. U
Mang Sonna in inn hoih mahmah nei hi. A inn ka tun uh ciangin a lawmnu u Nem in
ann limtak a huan ne-in tua khit ciangin ko pasal teng mah New Age Mall ah ka
vak uh hi. ice cream ne kawmin hun tawmkhat ka zang uh hi. U Mang Sonna in
Bethel Neighborhood Center ah executive director sem a, a tate zong laisiamin
Suan Sonna bang in Pasian thugen nuamsa-in kiva mahmah hi. Amau inn ah ‘innlam
meh’ I cihcihte uh kinekha ahih manin nuam mahmah hi. Kansas City ah August 9
nipini ka zang hi. Zingsang lam nai 11:00AM in Judson Baptist Church ah ka
kikhawm uh a, nai 2:00PM ciangin tua biakinn mah ah Zomi American Church
pawlpite tawh biakpiakna ka nei kik uh hi. Tua hunah ken thugenna ka nei hi. Hun
hong pia Pastor Jasuan Lam leh pawlpite makaite tungah ka lungdam hi. Nitakin
zong khangnote tawh U Mang Sonna inn ah thunget khopna leh holimna ka nei kik
uh hi. Kansas City Zomite lakah biakna pawlpi khat bek om ahih manin US Zomite
in etteh huai kasa hi.
Phoenix ah ciahkik
August 10 zingsang nai
3:30AM in tho-in UMang Sonna in Kansak City International Airport ah hong kha
hi. Nai 5:30AM in Delta Airlines tawh Salt Lake City International airport
(Utah state) zuanin ka leng uh hi. Hih airport ah vanleng khekin nai khat khawl
khit ciangin Delta Airlines dang khat tawh ka lengkik a, Sky Harbor
International Airport, Phoenix nai 9:10AM in ka tung hi. Tua mun ah Pa Hau Mung
in a mawtaw thak liklek tawh hong dawn hi.
Thukhupna
Ni 38 ka khualzin sunga
US gamsung mun tuamtuam ka phakna sunsunte a tangpi-in hih bangin ka gen nuam
hi. Suahlam tuipi (Atlantic) naih lam gamte gam hing mahmah hi. Singkung tam
hi. Atlanta bang singkung gol thei pha mahmah ahih manin gammang lak bang hi.
New York state, Maryland state, Washington DC, Virginia state-te zong singkung
tamin hing mahmah hi. Mual sangpipi omlo-a, mual lianlua lo bel om kawikawi hi.
Mun zang a om hangin a tangpi-in lamsuk lamto a om sak ding khopin mun tam
(zang) lualo hi. Tua banah suahlam gamte
ah etnop ding mun thupi tam hi. Tuipi panga omte bang port, beach cih bang
etnop ding om kawikawi hi. Florida state ka paina Tampa bangah lei saupipite
nasia thei mahmah hi. CNN Center, Stone Mountain, Niagara Falls, New York City
sunga om muhnop mun thupite, DC sunga om muhnop White House leh a tuamtuamte ka
muh theih hampha ka kisa hi. Suahlam panin US gam lai (central zone) lam manawh
leng singkung na niam tetekin zong na tawm deuhdeuh hi. Dallas/Fortworth
khawngah singkung a om lai tei hangin Amarillo leh Oklahoma City kim khawngah
singkung na tam pha nawnlo hi. Ahih hangin leitang pen kiak/lopate hangin hing
mahmah veve hi. Lei maitang pen zangtam zaw pian hi. Tulsa dong mah tuaci hi. Etnop
ding na zong tam hetlo zawta hi. Missouri state lam mamawh to leng singkung na
tamzaw deuh hi. Kansas city bang zong singkung mah na tam lai hi. Tua panin
tumlam ka manawh ciangin Utah, Arizona lam ahih leh mual tamta, mualte lah kolh
theilua sing peuhmah in tuamlo-in gamkeu mahmah hi. Sing sangin suang tamzawta
hi. Singkung omlo kiuhkeuh tuansam lo napi’n a om sunsun bel tom bilbel zaw
deuh hi. Lingkung nam lamsang tam hi. Tua bang hinapi’n tui pen kicing mahmah
veve hi. Los Angeles lam leuleu ciangin singkung na tam kik a, gam hing mahmah
leuleu hi. Pacific tuipi pang lam hingsuah hi.
US gamsungah ka khualzin sung tawntung Topa
in hong kemin mun thupi tuamtuam ah hong paipiha, Zomi mi thupi tuamtuam tawh
hong kikhawlsak ahih manin ka lungdam hi. Tua mah bangin mun tuamtuama om
Zomite tawh biakpiakna zangkhawm thei ka hih manin zong ka angtang hi. Ka paina
peuhah hong zindo, hong vakpiha muhnop tuamtuam hong etpih, itna tawh ann hong
nekpih leh letsong tuamtuam hong pia Zo mipihte, leh pawlpi mahmah ah hun hong
pia Pastor-te leh makaite, Zomi makaite leh hong it mimal kim tungah ka
lungdamna ka ciamteh hi. July 4 ni-a ka kipatna mun ah August 10 in hong
tungkiksak Topa’ hong hehpihna ka phat hi.
Comments